Arginina (L-arginina) – co to, działanie, na co, skutki uboczne (2024)

Suplementacja argininą może wspierać regulację ciśnienia krwi, przyspieszać regeneracjępo wysiłku, a także… wspomagać funkcje seksualne. To chyba dobre powody,żeby ją przyjmować, prawda? Niekoniecznie – ten aminokwas jest naturalnie wytwarzany przez organizm, dlatego potrzeba suplementacji występuje u nielicznych.

Wspólnie z dietetykiem klinicznym Jakubem Pągowskim podpowiemy Ci, kto powinien suplementować argininę. Sprawdź, czy jesteśwybrańcem.

Z tego artykułu dowiesz się:

Co to jest arginina i czym różni się od L-argininy.
Na co działa arginina i jak ją bezpiecznie dawkować.
W jakich produktach spożywczych znajdziesz argininę.
Jak suplementowaćargininę i czy powoduje skutki uboczne.

Arginina (L-arginina) – co to, działanie, na co, skutki uboczne (1)

Pyszne! Doskonałe uzupełnienie diety i alternatywa dla białek serwatkowych :)

Ola

Zobacz cenę

Zobacz też:

Cytrulina
Prolina
Glicyna
Lizyna
Glutamina
Proteiny
Białko roślinne

Co to jest arginina?

Arginina toaminokwas, który jest kluczowy dla wielu procesów w organizmie człowieka. Jej główne funkcje obejmują usuwanie amoniaku, wspomaganie układu odp*rnościowego, wspieranie procesu gojenia ran, a także produkcję tlenku azotu, który jest ważny dla zdrowia układu krążenia i funkcji seksualnych.

Arginina to aminokwas endogenny, co oznacza, że Twój organizm naturalnie go wytwarza i zazwyczaj produkuje go w wystarczające ilości. Jednak w niektórych przypadkach, takich jak przewlekły stres, infekcje lub urazy, zapotrzebowanie na argininę wzrasta, a organizm może „nie nadążać” z produkcją. Wtedy warto rozważyć suplementację.

Arginina a L-arginina – czym się różnią?

Większość aminokwasów występuje w formie izomerów, które są molekułami z identycznymi atomami, ale odmienną konfiguracją przestrzenną. Izomery te oznaczane są jako „L” lub „D”. Jednak tylko formy z literką „L” są biologicznie aktywne i wykorzystywane przez organizm w różnych procesach.

Naturalna L-arginina to zatem forma chemiczna argininy. Litera „L” odnosi się do konfiguracji molekuły, a konkretnie do kierunku, w jakim atom węgla jest przywiązany do swoich sąsiadujących atomów.

W kontekście suplementacji, kiedy mówimy o „argininie”, zwykle odnosimy się do formy L-argininy, gdyż to ona jest bardziej aktywna biologicznie w porównaniu do D-argininy.

W bardzo dużym uproszczeniu możemy powiedzieć, że L-arginina = arginina, gdyżto właśnie tę formę znajdziesz w suplementach diety.

Jaki wzór strukturalny ma arginina?

Arginina jest aminokwasem o formule chemicznej C6H14N4O2. Ta molekuła zawiera sześć atomów węgla, czternaście atomów wodoru, cztery atomy azotu i dwa atomy tlenu. Zbudowana jest z grupy aminowej, grupy karboksylowej i bocznej grupy, której struktura jest szczególnie charakterystyczna.

Na co jest arginina – działanie i właściwości

Arginina to cenny aminokwas, który pełni wiele ważnych funkcji w organizmie. Znana jest z korzystnego wpływu na zdrowie serca, poprawy wydolności treningowej, a także wspierania leczenia zaburzeń erekcji. Co daje arginina?

Wspomaga sportowców

Arginina odgrywa kluczową rolę w syntezie tlenku azotu, który jest niezbędny do prawidłowego rozszerzenia naczyń krwionośnych. Pozwala to na zwiększony przepływ krwi do mięśni podczas intensywnego treningu. W efekcie arginina jest nieocenionym sojusznikiemsportowców, którzy chcą zwiększyć swoją wydolność i wytrzymałość.

Ponadto arginina zwiększa przepływ krwi, co z kolei wspiera dostarczanie tlenu i składników odżywczych do mięśni, przyspieszając ich regenerację po ciężkim wysiłku. Dodatkowo arginina działa stymulująco na produkcję hormonu wzrostu (GH, ang.Growth Hormone), co przyspiesza procesy anaboliczne, umożliwiając szybszy rozwój masy mięśniowej.

Kolejna korzyść płynąca z suplementacji argininą u sportowców to jej zdolność do usuwania amoniaku z organizmu, produktu ubocznego metabolizmu białek, który może prowadzić do zmęczenia mięśni. Dzięki temu sportowcy mogą trenować intensywniej i dłużej, bez kontuzji czy dyskomfortu.

Zobacz też:

Kreatyna
Odżywka białkowa
BCAA

Badanie

W 2016 roku przeprowadzono badanie, którego celem było sprawdzenie wpływu suplementacji argininą na masę mięśniową i wyniki sportowe. W pracy naukowej wzięło udział 56 piłkarzy w wieku 16–35 lat, którzy przez 45 dni suplementowali 2 gramy L-argininy dziennie. Wyniki sportowe znacząco wzrosły w grupie przyjmującej argininę w porównaniu z placebo.

Arginina wspomaga też usuwanie metabolitów przemiany materii np. kwasu mlekowego powstałego podczas wysiłku fizycznego. Dzięki czemu szybciej się regenerujemy, mamy mniej obolałe mięśnie i ogółem czujemy się mniej zmęczeni.

Ciekawostka

Kilka badań naukowych wykazało, że doustna suplementacja argininą zwiększa spoczynkowy poziom hormonu wzrostu o co najmniej 100%, podczas gdy w przypadku ćwiczeń wartości te sięgają nawet 300–500%.

Wspiera regulację ciśnienia krwi

Arginina jest prekursorem dla tlenku azotu (NO), który jest silnym związkiem zdolnym do rozszerzania naczyń krwionośnych. W efekcie wspiera ona swobodny przepływ krwi przez ciało, co z kolei pomaga utrzymać jej prawidłowe ciśnienie.

Rozszerzanie naczyń krwionośnych przez tlenek azotu nie tylko poprawia przepływ krwi, ale także redukuje napięcie ściany naczyniowej, co dodatkowo obniża ciśnienie krwi. W rezultacie arginina może pomóc w łagodzeniu nadciśnienia tętniczego krwi.

Badanie

Wpływa na utrzymanie prawidłowego poziomu cukru

Arginina stymuluje produkcję i wydzielanie insuliny – hormonu, który reguluje stężenie glukozy we krwi. Dodatkowo arginina może zwiększać wrażliwość tkanek na insulinę, dzięki czemu narządy są w stanie wykorzystywać glukozę w bardziej efektywny sposób.

Zdolność argininy do stymulowania wytwarzania insuliny może być korzystna zwłaszcza dla osób z insulinoop*rnością, stanem, w którym ciało traci zdolność prawidłowego reagowania na insulinę. To z kolei może prowadzić do nadmiernego gromadzenia się glukozy we krwi, powodując hiperglikemię.

Jednak podobnie jak w przypadku regulacji ciśnienia krwi, suplementacja argininą powinna być omówiona z lekarzem, szczególnie jeśli pacjent ma już zdiagnozowaną cukrzycę lub insulinoop*rność.

Badanie

Jedno z badań zweryfikowało wpływ suplementacji argininąu osób w średnim wieku z zespołem metabolicznym i nieprawidłowątolerancją glukozy. W pracy naukowej wzięło udział 144 pacjentów, którzy przez 18 miesięcy suplementowali 6,4 g argininy dziennie. Po półtora roku nie zauważono większych różnic, jednak przez następne 90 miesięcy trwała dalsza obserwacja. Wraz z końcem badania wyniki były następujące: osoby suplementujące argininę miały o około 17 punktów procentowych mniejsze ryzyko zachorowania na cukrzycę.

Pomaga w leczeniu zaburzeń erekcji

Arginina przed seksem zwiększa przepływ krwi do penisa, co może poprawić erekcję i potencję. Tlenek azotu – kluczowy dla mechanizmu wzwodu – prowadzi do rozszerzenia naczyń krwionośnych, umożliwiając przepływ krwi do prącia, co jest niezbędne do osiągnięcia i utrzymania erekcji.

Niektóre badania wykazują, że suplementacja argininą na libido może zwiększyć produkcję tlenku azotu w ciele, co z kolei może poprawić przepływ krwi do prącia i wspomóc erekcję. Stosowanie argininy może zatem potencjalnie pomóc mężczyznom z zaburzeniami erekcji.

Zobacz też: Tabletki na potencję i erekcję bez recepty

Badanie

Metaanaliza 10 badań z 2019 roku przyjrzała sięwpływowi argininy na zaburzenia erekcji. W pracach naukowych łącznie wzięło udział 540 pacjentów borykających się z tym problemem. Przyjmowanie 1500–5000 mg argininy dziennie znacząco ograniczyło zaburzenia u mężczyzn. Co więcej, suplementy poprawiły też satysfakcję ze stosunku płciowego, a także orgazmu.

Wspiera pacjentów z poważnymi chorobami

W przypadku poważnych infekcji lub urazów zapotrzebowanie na argininęznacząco wzrasta. Wtedy organizm nie jest jużw stanie samodzielnie produkować wystarczającej ilości tego składnika. A niedobór argininy u pacjentów poważnie chorych lub po operacji może prowadzić do ograniczenia przepływu krwi czy upośledzenia funkcji odp*rnościowych, co jest dla nich szczególnie groźne.

Dlatego arginina jest podawana doustnie lub dożylnie pacjentom z poważnymi infekcjami, takimi jak martwicze zapalenie jelit u niemowląt. Niekiedy jest także używana w przypadku leczenia przewlekłych ran, a także po urazach lub zabiegach.

Arginina (L-arginina) – co to, działanie, na co, skutki uboczne (4)

Pyszne! Doskonałe uzupełnienie diety i alternatywa dla białek serwatkowych :)

Ola

Zobacz cenę

L-arginina – dawkowanie

Dawkowanie argininy zależne jest od oczekiwanych efektów. Na przykład w badaniach dotyczących regulacji ciśnienia krwi sprawdzano porcje od 6 do nawet 30 gramów dziennie. Z kolei w pracach naukowych odnośnie zaburzeń erekcji skuteczne okazały siędawki 1,5–5 gramów.

Co więcej, jedno z badań trwające 90 dni z udziałem 142 osób sprawdziło wpływ 30 gramów argininy dziennie na ludzki organizm. Dawka ta okazała siębezpieczna i nie wiązała sięz żadnymi skutkami ubocznymi.

Mimo tego nie zaleca sięprzyjmować więcej niż 7–9 gramów argininy dziennie. Powyższe badania prowadzone były pod okiem specjalistów, dlatego lepiej stosować niższe porcje, aby uniknąć potencjalnych skutków ubocznych.

Gdzie występuje arginina – produkty spożywcze

Arginina to aminokwas, który naturalnie występuje w wielu produktach spożywczych. Najlepsze źródła argininy to:

Mięso– drobiowe, wołowe, wieprzowe.
Orzechy– włoskie, nerkowca, laskowe.
Nasiona– nasiona dyni, słonecznika, sezamu, chia, lnu.
Ryby– łosoś, tuńczyk, halibut.
Nabiał– mleko, jogurt, sery.
Zboża– płatki owsiane, brązowy ryż, quinoa.
Warzywa strączkowe– fasola, ciecierzyca, soczewica, soja.
Ciemnozielone warzywa liściaste– szpinak, jarmuż, brokuły, groch.

Arginina – suplementacja

Suplementacja argininą jest popularna wśródosób aktywnych fizycznie. Aminokwas ten pomaga w rozszerzeniu naczyń krwionośnych i poprawia przepływ krwi, wspomagając regenerację oraz wydolność mięśni. Dzięki temu może przyczynić się do poprawy wydajności treningowej i szybszego odzyskiwania sił po intensywnym wysiłku.

Arginina to popularny dodatek w tzw. przedtreningówkach. Często jest łączona z cytruliną czy kofeiną. Znajdziesz ją także pod postacią AAKG – związek składający się z dwóch cząsteczek L-argininy połączonej z kwasem alfa-ketoglutaranowym.

Arginina może być pomocna dla osób cierpiących na pewne problemy zdrowotne. Na przykład, niektóre badania sugerują, że może ona pomóc w regulacji ciśnienia krwi, poprawie funkcji naczyń krwionośnych u osób zchorobami serca, czy wspieraniu leczeniazaburzeń erekcji.

W jelitach mamy wysoką aktywność arginazy, która mocno hamuje działanie argininy (bo ją rozkłada). Dlatego warto suplementować argininęzcytruliną– zwiększa i przyspiesza to efekty terapii.

Według niektórych badań suplementacja cytruliną lepiej podnosi poziom argininy we krwi, niż przyjmowanie samej argininy.

Gdzie kupićargininę?

Argininę możesz zakupić zarówno w aptece, jak i przez internet. Nie spotkasz sięz nią jednak w drogeriach, takich jak Rossmann. Szukaj jej raczej w specjalistycznych sklepach z suplementami diety. Zazwyczaj arginina występuje w formie proszku lub tabletek.

Jak długo stosować?

To, jak długo stosować argininę zależy od celu suplementacji i indywidualnej sytuacji zdrowotnej. Nie istnieje jednolity, zalecany czas przyjmowania, dlatego decyzję o długości trwania suplementacji warto konsultowaćz lekarzem.

Osoby aktywne fizycznie zazwyczaj stosują ją w okresach intensywnych treningów. Z kolei w przypadku chorób sercowo-naczyniowych lub problemów z układem immunologicznym, arginina może być używana przez dłuższy czas pod nadzorem lekarza.

Arginina w tabletkach jest dość niewygodna w suplementacji. Co więcej, warto patrzeć na skład prepartów, aby sprawdzić, ile rzeczywiście tej argininy w nich jest. Niekiedy można się niemiło zaskoczyć.

Kiedy brać – rano czy wieczorem?

Moment suplementacji argininy zależy od Twojego celu suplementacji. Jeśli chcesz poprawić swójperformancepodczas aktywności fizycznej i wesprzeć regenerację, przyjmuj argininęokoło30–60 minut przed treningiem.

Osoby oczekującewsparcia erekcjirównież powinny stosować argininę około 30–60 minut przed stosunkiem.

Jeśli natomiast interesują Ciędługotrwałe korzyści(np. regulacja ciśnienia czy cukru) warto stosować argininę między posiłkami. Są pewne przesłanki sugerujące, że zwiększa to jej przyswajalność.

Jaka jest najlepsza arginina?

Najlepsza arginina to L-arginina. To aktywnapostaćtego aminokwasu, która może skutecznie wesprzeć organizm, wspomagając sportowców czy osoby z nieprawidłowym ciśnieniem krwi. Znajdziesz jąw licznych suplementach, takich jak SLEEPROSE, który ułatwia zasypianie i poprawiajakość snu.

Sen i regeneracja po treningu

ALLDEYNN SLEEPROSE

Arginina (L-arginina) – co to, działanie, na co, skutki uboczne (8)

4.8

Składniki aktywne:melatonina, aminokwasy, L-Glutamina, GABA, L-tryptofan,ashwagandha, L-teanina,magnez, ekstrakt z szafranu,cynk,witamina B6
Forma:proszek
Opakowanie:280 g
Porcja:14 g
Wystarczy na:20 dni

Zobacz więcej

Opis produktu

Staranna kompozycja aż 11 składników aktywnych, które wyciszają, poprawiają jakość snu i wspierają potreningową regenerację. Polecany dla osób, które chcą polepszyć swój sen i się zrelaksować.

Plusy i minusy

Plusy

Składniki aktywne wspomagają relaksację i ułatwiają zasypianie, nawet po ciężkim, wieczornym treningu.
Zawiera standaryzowany ekstrakt z ashwagandhy KSM-66, która cechuje się wysoką jakością i biodostępnością.
Melatonina reguluje rytm dobory, ułatwia zasypianie i może wspierać jakość snu.
Pozostałe składniki pozytywnie wpływają na układ nerwowy i produkcję „hormonu snu” –melatoniny.
Zawiera naturalny barwnik – beta-karoten.

Minusy

Opakowanie wystarczy tylko na 20 dni.

Dodatkowe informacje

Nieodpowiedni dla wegan – może zawierać pochodne: zbóż zawierających gluten, soi, mleka, jajek.

Opinia użytkownika

Jestem zachwycona tym produktem, od wielu lat miałam problemy z zasypianiem, jakością snu i pobudkami. Aż 99% nocy przesypiam jak małe dziecko.

Arginina – skutki uboczne

Arginina jest na ogół dobrze tolerowana, ale jak każdy suplement diety, może powodować pewne skutki uboczne. Najczęstsze z nich to dolegliwości żołądkowo-jelitowe, takie jak nudności, bóle brzucha i biegunka. Mogą wystąpić również zgaga oraz wzdęcia.

Niektóre badania sugerują, że duże dawki argininy mogą obniżać ciśnienie krwi. Dlatego osoby z niskim ciśnieniem lub te, które przyjmują leki na nadciśnienie tętnicze, powinny skonsultować się z lekarzem przed rozpoczęciem suplementacji, aby uniknąć potencjalnego ryzyka hipo- lub hipertensji.

W rzadkich przypadkach arginina może wpływać na równowagę elektrolitów, prowadząc do zmian w poziomiepotasuwe krwi. Zatem warto skonsultować się z lekarzem przed rozpoczęciem suplementacji, zwłaszcza jeśli cierpisz na jakiekolwiek choroby przewlekłe lub przyjmujesz regularnie leki.

Arginina – opinie

Od kiedy zacząłem brać argininę, zauważyłem poprawę w mojej wytrzymałości podczas treningów. Odzyskuję też znacznie szybciej siły i mogę dłużej utrzymać intensywność ćwiczeń. Naprawdę widzę różnicę.

Brałem argininę przez miesiąc przed seksem i moje problemy z erekcją znacznie zmalały. Pomogło to mojemu związkowi, dlatego zdecydowanie polecam innym mężczyznom z podobnymi problemami.

Nie doświadczyłem żadnej poprawy w czasie suplementacji argininą. Miałem nadzieję, że pomoże mi z problemami z ciśnieniem, ale niestety nie widzę różnicy.

Ciężko trenuję na siłowni i biorę argininę po treningu. Pomaga mi to w regeneracji mięśni i przyspiesza tempo przyrostu masy mięśniowej.

Czytałem, że arginina ma pomóc w problemach z erekcją, ale osobiście nie widziałem żadnej różnicy. Teraz rozważam wypróbowanie innychtabletek na potencję.

Zobacz też:

Kreatyna
Odżywka białkowa
Izolat białka serwatkowego (WPI)
Koncentrat białka serwatkowego (WPC)
Hydrolizat białka serwatkowego (WPH)
L-karnityna
BCAA
Berberyna na odchudzanie

Arginina (L-arginina) – co to, działanie, na co, skutki uboczne (9)

Pyszne! Doskonałe uzupełnienie diety i alternatywa dla białek serwatkowych :)

Ola

Zobacz cenę

Podsumowanie

Arginina to aminokwas, biorący udział w wielu procesach w organizmie człowieka, takich jak usuwanie amoniaku, wspomaganie układu odp*rnościowego czy wspieranie funkcji seksualnych.
Forma L-argininy jest najbardziej biologicznie aktywna i to ona jest zwykle stosowana w suplementach diety.
Dawkowanie argininy zależne jest od celu suplementacji, jednak zazwyczaj wynosi kilka gramów dziennie.
Arginina występuje w wielu produktach spożywczych, takich jak mięso, orzechy, nasiona, ryby, nabiał, zboża, warzywa strączkowe i ciemnozielone warzywa liściaste.
Arginina jest dobrze tolerowana, ale przy dużych dawkach może wywoływać dolegliwości żołądkowo-jelitowe lub obniżać ciśnienie krwi.
Opinie na temat suplementacji argininą są mieszane – niektóre osoby dostrzegają korzyści, ale inne nie zauważają wyraźnej różnicy.

FAQ

Czy arginina występuje w kosmetykach?

Tak, arginina dla kobiet i mężczyzn jest często wykorzystywana wkosmetykach. Wykazuje właściwości nawilżające i przeciwstarzenie, dlatego możesz ją znaleźć w balsamach, kremach czy szamponach.

Arginina, jakoaminokwas, pomaga w regeneracji i odnowie komórek skóry (zapobiega zmarszczkom) oraz włosów. Dodatkowo wspiera terapie przeciwłupieżowe i wspomaga walkę z łojotokowym zapaleniem skóry.

Arginina czy cytrulina – co wybrać?

Wybór między argininą acytrulinązależy od indywidualnych celów. Obie mają zdolność do zwiększania produkcji tlenku azotu i poprawy przepływu krwi. Arginina jest często wykorzystywana w celu poprawy wydolności treningowej i wsparcia układu odp*rnościowego.

Cytrulina natomiast jest zwykle preferowana do naprawy mięśni i zwiększania energii. Obie mają korzystny wpływ na zdrowie serca. Ostateczny wybór zależy od specyficznych potrzeb. Te dwa związki są składnikami tzw. przedtreningówek i można je stosować równocześnie w celu poprawy performance’u treningowego.

Arginina a alkohol – czy można łączyć?

Nie zaleca się łączenia argininy z alkoholem. Arginina jestaminokwasem, który pomaga w oczyszczaniu organizmu, natomiast alkohol może obniżyć jej poziom w ciele, ograniczając korzyści zdrowotne.

Co więcej, oba mają wpływ na układ naczyniowy, dlatego kiedy są spożywane razem, mogą skutkować nadmiernym obniżeniem ciśnienia krwi.

Czy arginina pomaga w utracie wagi?

Arginina może wspierać proces utraty masy ciała, ale nie bezpośrednio. Jej zdolność do zwiększania przepływu krwi do mięśni może poprawiać wydolność podczas treningów, co może przekładać się na lepszą efektywność treningu i większą ilość spalonych kilokalorii.

Czy arginina jest bezpieczna dla dzieci?

Chociaż arginina jestaminokwasemwystępującym naturalnie w organizmie, jej suplementacja nie jest zwykle zalecana dzieciom bez konsultacji z lekarzem. W niektórych sytuacjach medycznych, takich jak bardzo poważne problemy z układem immunologicznym, najmłodsi mogą przyjmować argininę. Zawsze musi miećto jednak miejsce pod okiem specjalisty.

Czy arginina jest bezpieczna dla kobiet w ciąży?

W czasie ciąży każda suplementacja powinna zostać skonsultowana z lekarzem. Chociaż arginina jest zwykle bezpieczna, jej efekty na ciążę i rozwój płodu nie zostały w pełni zbadane. Dlatego zawsze skonsultuj się z lekarzem przed rozpoczęciem jakiejkolwiek suplementacji podczas ciąży.

Czy arginina może wchodzić w interakcję z innymi lekami?

Arginina może wchodzićw interakcję z niektórymi lekami. Najpopularniejsze z nich to środki na nadciśnienie – arginina może obniżyć ciśnienie krwi, co będzie prowadziło do groźnych skoków tego parametru. Ponadto arginina może reagować z lekami na cukrzycę, gdyż sama obniża poziom cukru we krwi.

Przed rozpoczęciem suplementacji zawsze skonsultuj się z lekarzem.

Czy arginina może pomóc w leczeniu chorób serca?

Badania wykazały, że arginina może pozytywnie wpływać na zdrowie serca poprzez poprawę przepływu krwi i regulację ciśnienia. Choć może mieć to korzyści dla osób z chorobami serca, arginina nie powinna być używana jako zamiennik dla konwencjonalnej terapii.

Czy arginina może pomóc w wysypkach?

W niektórych badaniach wykazano, że arginina może pomóc w gojeniu się ran i wspomaganiu procesów regeneracyjnych skóry, co może przekładać się na poprawę stanu przy niektórych problemach skórnych, takich jak wysypki. Jednakże, w takim przypadku, zawsze najlepiej skonsultować się z lekarzem.

Czy arginina może pomóc w problemach ze snem?

Nie ma bezpośrednich dowodów na wpływ argininy na poprawę snu. Mimo tegoaminokwasten wykazuje szereg korzyści zdrowotnych, takich jak poprawa przepływu krwi czy regulacja ciśnienia krwi, które mogą przyczynić się do ogólnego poprawienia stanu zdrowia, co może pośrednio będzie prowadziło do poprawyjakości snu.

Źródła

Zobacz wszystkie

Aguiar, A. F., Balvedi, M. C. W., Buzzachera, C. F., Altimari, L. R., Lozovoy, M. A. B., Bigliassi, M., Januário, R. S. B., Pereira, R. M., Sanches, V. C., da Silva, D. K., & Muraoka, G. A. (2016). L-Arginine supplementation does not enhance blood flow and muscle performance in healthy and physically active older women.European Journal of Nutrition,55(6), 2053–2062.https://doi.org/10.1007/s00394-015-1019-6

Böger, R. H., & Bode-Böger, S. M. (2001). The clinical pharmacology of L-arginine.Annual Review of Pharmacology and Toxicology,41, 79–99.https://doi.org/10.1146/annurev.pharmtox.41.1.79

Camarena Pulido, E. E., García Benavides, L., Panduro Barón, J. G., Pascoe Gonzalez, S., Madrigal Saray, A. J., García Padilla, F. E., & Totsuka Sutto, S. E. (2016). Efficacy of L-arginine for preventing preeclampsia in high-risk pregnancies: A double-blind, randomized, clinical trial.Hypertension in Pregnancy,35(2), 217–225.https://doi.org/10.3109/10641955.2015.1137586

Fayh, A. P. T., Krause, M., Rodrigues-Krause, J., Ribeiro, J. L., Ribeiro, J. P., Friedman, R., Moreira, J. C. F., & Reischak-Oliveira, A. (2013). Effects of L-arginine supplementation on blood flow, oxidative stress status and exercise responses in young adults with uncomplicated type I diabetes.European Journal of Nutrition,52(3), 975–983.https://doi.org/10.1007/s00394-012-0404-7

FoodData Central. (b.d.). Pobrano 18 grudzień 2023, zhttps://fdc.nal.usda.gov/fdc-app.html#/

Gambardella, J., Khondkar, W., Morelli, M. B., Wang, X., Santulli, G., & Trimarco, V. (2020). Arginine and Endothelial Function.Biomedicines,8(8), 277.https://doi.org/10.3390/biomedicines8080277

Kanaley, J. A. (2008). Growth hormone, arginine and exercise.Current Opinion in Clinical Nutrition and Metabolic Care,11(1), 50–54.https://doi.org/10.1097/MCO.0b013e3282f2b0ad

Hu, S., Han, M., Rezaei, A., Li, D., Wu, G., & Ma, X. (2017). L-Arginine Modulates Glucose and Lipid Metabolism in Obesity and Diabetes.Current Protein & Peptide Science,18(6), 599–608.https://doi.org/10.2174/1389203717666160627074017

McRae, M. P. (2016). Therapeutic Benefits of l-Arginine: An Umbrella Review of Meta-analyses.Journal of Chiropractic Medicine,15(3), 184–189.https://doi.org/10.1016/j.jcm.2016.06.002

Melik, Z., Zaletel, P., Virtic, T., & Cankar, K. (2017). L-arginine as dietary supplement for improving microvascular function.Clinical Hemorheology and Microcirculation,65(3), 205–217.https://doi.org/10.3233/CH-16159

Monti, L. D., Galluccio, E., Villa, V., Fontana, B., Spadoni, S., & Piatti, P. M. (2018). Decreased diabetes risk over 9 year after 18-month oral l-arginine treatment in middle-aged subjects with impaired glucose tolerance and metabolic syndrome (extension evaluation of l-arginine study).European Journal of Nutrition,57(8), 2805–2817.https://doi.org/10.1007/s00394-017-1548-2

Morris, S. M. (2006). Arginine: Beyond protein.The American Journal of Clinical Nutrition,83(2), 508S-512S.https://doi.org/10.1093/ajcn/83.2.508S

N, P., Mh, E., M, N., A, M., M, R., M, B.-B., & O, S. (2017). The effect of l-arginine supplementation on body composition and performance in male athletes: A double-blinded randomized clinical trial.European Journal of Clinical Nutrition,71(4).https://doi.org/10.1038/ejcn.2016.266

Patel, J. J., Miller, K. R., Rosenthal, C., & Rosenthal, M. D. (2016). When Is It Appropriate to Use Arginine in Critical Illness?Nutrition in Clinical Practice,31(4), 438–444.https://doi.org/10.1177/0884533616652576

Rhim, H. C., Kim, M. S., Park, Y.-J., Choi, W. S., Park, H. K., Kim, H. G., Kim, A., & Paick, S. H. (2019). The Potential Role of Arginine Supplements on Erectile Dysfunction: A Systemic Review and Meta-Analysis.The Journal of Sexual Medicine,16(2), 223–234.https://doi.org/10.1016/j.jsxm.2018.12.002

Shiraseb, F., Asbaghi, O., Bagheri, R., Wong, A., Figueroa, A., & Mirzaei, K. (2022). Effect of l-Arginine Supplementation on Blood Pressure in Adults: A Systematic Review and Dose-Response Meta-analysis of Randomized Clinical Trials.Advances in Nutrition (Bethesda, Md.),13(4), 1226–1242.https://doi.org/10.1093/advances/nmab155

Supplemental Citrulline Is More Efficient Than Arginine in Increasing Systemic Arginine Availability in Mice—PMC. (b.d.). Pobrano 18 grudzień 2023, zhttps://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5368575/

Szlas, A., Kurek, J. M., & Krejpcio, Z. (2022). The Potential of L-Arginine in Prevention and Treatment of Disturbed Carbohydrate and Lipid Metabolism—A Review.Nutrients,14(5), Article 5.https://doi.org/10.3390/nu14050961

Tapiero, H., Mathé, G., Couvreur, P., & Tew, K. D. (2002). I. Arginine.Biomedicine & Pharmacotherapy = Biomedecine & Pharmacotherapie,56(9), 439–445.https://doi.org/10.1016/s0753-3322(02)00284-6

Viribay, A., Burgos, J., Fernández-Landa, J., Seco-Calvo, J., & Mielgo-Ayuso, J. (2020). Effects of Arginine Supplementation on Athletic Performance Based on Energy Metabolism: A Systematic Review and Meta-Analysis.Nutrients,12(5), 1300.https://doi.org/10.3390/nu12051300